Türk dünyasının ortak değeri kabul edilen, halkını eserleriyle dünyaya tanıtan ve eserleri 176 dile çevrilen dünyaca ünlü Kırgız yazar, gazeteci, diplomat ve devlet adamı Cengiz Aytmatov, vefatının 14’üncü yılında anılıyor.
“Sovyetler Birliği’nin son yazarı” olarak da benimsenen Aytmatov, ülkesinde Kırgız milli edebiyat konusu denilince Manas Destanı’ndan sonra ilk akla gelen isimlerden birisi.
Aytmatov, devlet adamı Törekul Aytmatov ile Tatar asıllı öğretmen Nagima Aytmatov’un çocuğu olarak 12 Aralık 1928’de Kırgızistan’ın Talas bölgesinin Şeker köyünde dünyaya geldi.
Babasının 1937’de tutuklanması ve 5 Kasım 1938’de kurşuna dizilmesinin ardından Cengiz, kardeşleriyle dedesi Hamza Abdulvaliyev’in Karakol şehrindeki evine taşındı.
Aytmatov, ortaokuldan sonra 1946’da ailesiyle taşındığı Kazakların Cambul şehrinde Veteriner Teknik Okulunu birincilikle bitirdi.
Eğitime memleketinde devam eden Aytmatov, 1948’de girdiği Frunze Tarım Enstitüsünden 1953’te onur derecesiyle mezun oldu.
Aytmatov, ilk kez 6 Nisan 1952’de savaş sonrası açlık ve sefalet çeken Japon çocuklarının hayatlarını, Rus gazetesinde “Gazeteci Cyuda” adlı hikâyede anlattı.
Eğitimin ardından Hayvancılık Araştırma Enstitüsünde iş tecrübesi edinen kıdemli hayvancılık uzmanı Aytmatov, üne kavuştuğu eserleriyle 1957’de Sovyet Yazarlar Birliğine kabul edildi.
Yazarlık kariyerine Moskova’da başlayan Aytmatov, 1956’da girdiği Moskova’daki Maksim Gorkiy Edebiyat Enstitüsünde Yüksek Edebiyat Kurslarını 1958’de tamamladı.
Aytmatov, 1958’de kaleme aldığı “Cemile” adlı eserinin Fransız şair Louis Aragon tarafından Fransızcaya çevrilmesiyle dünya çapında ün kazandı.
Edebi Kırgızistan dergisinde editörlük görevini üstlenen Aytmatov, “Pravda” gazetesinin Kırgızistan’daki muhabiri olarak çalıştı.
Çalışmalarıyla 1963’te Lenin Ödülü’ne layık görülen yazar, “Gün Olur Asra Bedel” adlı ilk romanını 1980’de yazdı.
Siyasi hayatın da içinde olan yazar, Sovyetler Birliği parlamentosunda iki dönem milletvekili olarak görev yaptı.
Aytmatov, Sovyet Birliği’nin eski Devlet Başkanı ve son lideri Mihail Gorbaçov’un danışmanlığını yapan beş kişiden biri oldu.
Kırgızistan’ın kurucu Cumhurbaşkanı tarafından Aytmatov, 1996’da “kültür elçisi” sıfatıyla ülkesinin UNESCO temsilciliğine atandı.
Aytmatov, mart 2008’e kadar Kırgızistan’ın Fransa, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda büyükelçiliği görevlerinde bulundu.
Aytmatov’un 3 oğlu ve bir kızı bulunuyor.
– Eserleri 176 dile çevrildi, 128 ülkede yayımlandı
Aytmatov, “Zorlu Geçit (1956)”, “Yüz Yüze (1957), “Cemile (1958)”, “İlk Öğretmenim (1962)”, “Toprak Ana (1963)” “Dağlar ve Bozkır Masalları (1963)”, “Elveda Gülsarı (1966)”, “Selvi Boylum Al Yazmalım (1970)”, “Beyaz Gemi (1970)”, “Fuji Dağı’nın Tepesi (1973)”, “Gün Olur Asra Bedel (1980)”, “Cengiz Han’a Küsen Bulut (1990)” adlı unutulmaz bazı eserlere imza attı.
Eserleri 176 dile çevrilen ve 128 ülkede yayımlanan Aytmatov, farklı ülkelerden 46 devlet ödülü aldı.
– 10 Haziran’da Almanya’da vefat etti
Yazar, 2008’de Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan’ın başkenti Kazan’da ani böbrek rahatsızlığı geçirirken, tedavi için götürüldüğü Almanya’da 10 Haziran 2008’de 79 yaşındayken hayatını kaybetti.
